Damla Sulama Nedir?

Damla sulama yönteminin temel ilkesi, bu konunun duayeni Prof.Dr. Osman Yıldırım hocamızın da açıkladığı üzere, sık aralıkla ve her defasında az miktarda sulama suyu uygulamaktır. Yüksek toprak nemi düzeyinde sulamaya başlanır, böylece yetiştirilen bitkide topraktaki nem eksikliğinden kaynaklanan bir stres yaratılmaz. Yalnızca bitki kök bölgesine, bitkinin ihtiyacı kadar su verilir. Kaynaktan alınan sulama suyu bir kontrol biriminde, kum, sediment, yüzücü cisimler ve çok küçük parçacıklardan arındırılır. Gerektiğinde bitki besin elementleri sulama suyuna karıştırılır. Ayrıca sistem debisi ve sistem basıncı denetlenir. Sulama suyu, basınçlı boru ağıyla bitki yakınına yerleştirilen damlatıcılara kadar iletilir. Bu şekilde sulama suyu yalnızca bitki kök bölgesine ulaştığı yerde atmosferle temas eder; bu olay sulama randımanını yükseltir ve buharlaşmadan ileri gelen su kayıplarını en aza indirir. Aynı zamanda bitki kök bölgesi hariç, gereksiz alanlar ıslatılmadığından, nemli ortamda yayılan bitki hastalıklarıyla ve bitki sıra aralarında yetişen yabancı otlarla mücadele sağlanır. İyi bir tasarım ve uygulama ile derine sızma ya da yüzey akışı söz konusu olmaz. Böylece mevcut su kaynağından etkin bir biçimde yararlanılır.

Damla Sulama Yönteminin Üstünlükleri

Damla sulama yönteminde, toprak yüzeyinden olan buharlaşma ve dolayısıyla bitki su tüketimi, tüm alanın ıslatıldığı yöntemlere oranla genellikle daha düşük düzeydedir. Bunun nedeni bitki sıraları arasında ıslatılmayan kuru alan kalması ve ıslatılan kesimin genelde bitki tarafından gölgelenmesidir.
Sulamayla birlikte gübreleme de yapılabildiğinden bitkinin ihtiyaç duyduğu makro ve mikro besin elementlerinin istenildiği zaman ve miktarda uygulanması olanağı sağlar.
Sistemin işletilmesi son derece kolaydır ve sulama işçiliği en az düzeydedir.
Tuzlu toprak koşullarında bile tuza duyarlı bitkilerin yetiştirilmesini mümkün kılar.
Bitkilerin toprak üstü organları ıslatılmadığından, bitki hastalıklarının yayılması önlenir, bunun yanında, yabancı ot gelişimi ıslatılan alan ile sınırlı olduğundan yabancı ot mücadelesi daha kolay yapılır.
Bitki sıraları arasındaki kuru alanlardan yararlanılarak, sulama sırasında bile bazı tarım alet ve makineleri çalıştırılabilir ve ilaçlama, hasad vb tarımsal işlemler sürdürülebilir.
Yüzey sulama yöntemlerinin uygulanamadığı; yüksek eğimli, yüzlek, dalgalı ve hafif bünyeli topraklarda güvenle uygulanabilir.
İşletme basıncı düşük olduğu için enerji masrafları daha azdır. Ayrıca son derece düşük kapasiteli su kaynaklarından da yararlanılabilir.

Damla Sulama Sistemlerinde Kontrol Birimi Neden Gereklidir?

Bitki kök bölgesine suyu ileten damlatıcıların su yolları genelde çok dar kesitlidir ve kolayca tıkanma ihtimali vardır. Bu nedenle damlatıcılara iletilecek suyun sediment ve yüzer cisimlerden arındırılmış olması gereklidir. Ayrıca gübre tankı ile sulamyla birlikte gübreleme yapılabilmektedir ancak gübreleme yaparken de sisteme tam çözünmemiş gübreler verilebileceğinden yine damlatıcıların tıkanma riski bulunmaktadır. Bu nedenle su kaynağından itibaren suyun süzülmesi ve en son boru hatlarına temiz olarak verilmesi gereklidir.
Kontrol biriminde hidrosiklon, kum-çakıl filtre tankı, gübre tankı ve elek filtre sırasıyla bulunmalıdır. Hidrosiklon; sudaki yüzer cisimlerin ve iri sedimentlerin arındırılmasında kullanılır. Çalışma prensibi merkez kaç kuvvetinin etkisiyle bu cisimlerin sudan arındırılması şeklindedir. Kum-çakıl filtre tankında ise hidrosiklonda tutulamayan mil, kil gibi sediment ile yosun, ot, çöp, yaprak, yabancı ot tohumu, böcek gibi canlı ve cansız yüzücü cisimler tutulur. İçinde kırılmış bazalt (granit), kum ve çakıl karışımı bulunmaktadır. Sisteme eklenirken giriş ve çıkışına iki adet manometre konularak basınç farkı gözlenir. Bu fark 3-5 metreye çıktığında kum-çakıl filtre tankının ters yıkama işlemi ile temizlenmesi gerekmektedir.
Gübre tankı ile bitki besin elementleri sulama suyuna karıştırılır ve tam ihtiyaç duyulan noktaya yani bitki kök bölgesine iletilir. Sulanan alana göre boyutları değişir. Gübre tankından sonra sisteme elek filtre monte edilmelidir. Elek filtre; hidrosiklon ve kum-çakıl filtre tankında tutulamayan çok küçük parçacıklar ile gübre tankından gelebilecek gübre tortusunu tutmak amacıyla sisteme yerleştirilir. Elek filtre de tıkanabildiğinden giriş ve çıkış borularına iki adet manometre bağlanması ve bu manometreler arasındaki farkın 2 metreye denk geldiği noktada yıkanarak temizlenmesi gerekir.
Tüm bu parçalardan sonra borulara giren suyun basıncını dengelemek için basınç regülatörü konabilir. Ancak günümüzde basınç ayarlı damlama boruları gibi ürünlerle kullanılması gereksiz olabilir. Ayrıca sistemi tek bir regülatörle tasarlamak yerine her manifolt hattına bir regülatör gelecek şekilde tasarlamak da mümkündür.

Kaynak : Osman Yıldırım, 2003, Sulama Sistemleri Tasarımı, Ankara.

yukarı